Σταυρός του Νότου-Ελένη Λ.

Σταυρὸς τοῦ Νότου (Πούσι)

Στὸ Γιῶργο Θεοτοκᾶ

Ἔβραζε τὸ κύμα τοῦ Γαρμπῆ.
Ἤμαστε σκυφτοὶ κι οἱ δυὸ στὸ χάρτη
γύρισες καὶ μοῦ ῾πες πὼς τὸ Μάρτη
σ᾿ ἄλλους παραλλήλους θά ῾χεις μπεῖ.

Κούλικο στὸ στῆθος σου τατού,
ποὺ ὅσο κι ἂν τὸ καῖς δὲν λέει νὰ σβήσει.
Εἶπαν πὼς τὴν εἶχες ἀγαπήσει
σὲ μία κρίση μαύρου πυρετοῦ.

Βάρδια πλάι σὲ κάβο φαλακρὸ
κι ὁ Σταυρὸς τοῦ Νότου μὲ τὰ στράλια.
Κομπολόι κρατᾶς ἀπὸ κοράλλια
κι ἄκοπο μασᾶς καφὲ πικρό.

Τὸ Ἄλφα τοῦ Κενταύρου μία νυχτιὰ
μὲ τὸ παλλινώριο πῆρα κάτου.
Μοῦ ῾πες μὲ φωνὴ ἑτοιμοθανάτου:
«Νὰ φοβᾶσαι τ᾿ ἄστρα τοῦ Νοτιᾶ».

Ἄλλοτε ἀπ᾿ τὸν ἴδιο οὐρανὸ
ἔπαιρνες τρεῖς μῆνες στὴν ἀράδα,
μὲ τοῦ καπετάνιου τὴ μιγάδα,
μάθημα πορείας νυχτερινό.

Σ᾿ ἕνα μαγαζὶ τοῦ Nossi Be
πῆρες τὸ μαχαίρι, δύο σελίνια
μέρα μεσημέρι ἀπὰ στὴ λίνια
ἄστραψες σὰ φάρου ἀναλαμπή.

Κάτου στὶς ἀχτὲς τῆς Ἀφρικῆς
πᾶνε χρόνια τώρα ποὺ κοιμᾶσαι.
Τὰ φανάρια πιὰ δὲν τὰ θυμᾶσαι
καὶ τ᾿ ὡραῖο γλυκὸ τῆς Κυριακῆς.

Άγνωστες λέξεις

• Σταυρός του Νότου: μικρός ευδιάκριτος αστερισμός του νοτίου ημισφαιρίου, του οποίου οι τέσσερις λαμπρότεροι αστέρες σχηματίζουν σταυρό
• γαρμπής: ο νοτιοδυτικός άνεμος
• κούλικος: αυτός που αναφέρεται στον κούλη (=αχθοφόρος στην Ινδία, στην Κίνα και στη ΝΑ Ασία· ενοικιαζόμενος με τη μέρα ανειδίκευτος εργάτης στις αγγλικές αποικίες στη ΝΑ Ασία)
• τατού: τατουάζ
• μαύρος πυρετός: μορφή λεϊσμανίασης, το καλααζάρ (στα ινδικά σημαίνει "μαύρος πυρετός")· προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, προκαλώντας υψηλό πυρετό, απώλεια βάρους και διόγκωση σπληνός και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο
• βάρδια: βεν. vardia : τετράωρη σκοπιά, φρουρὰ, υπηρεσία στο κατάστρωμα ή στη μηχανή / ὁ λοστρόμος τῆς βάρδιας : ὁ ναύκληρος
• κάβος: <ιταλ. cavo: 1. ακρωτήρι 2. χοντρό σκοινί του πλοίου/ παίρνω κάβο=καταλαβαίνω
• στράλια: < ιταλ. straglio:σκοινιά ή συρματόσχοινα που στερεώνουν από την πλώρη τα τελευταία πάνω τμήματα των καταρτιών
• Άλφα του Κενταύρου: ο αστέρας α (ο λαμπρότερος) του αστερισμού του Κενταύρου
• παλινώριο: <λατ. palinurus<Παλίνωρος=γιος του Ιάσου, κυβερνήτης του σκάφους του Αινεία: όργανο, με το οποίο βρισκόταν παλιότερα το αζιμούθιο του ήλιου, με συνδυασμό της ώρας, της ηλιακής κλίσης και του πλάτους
• άστρο του Νοτιά: ο λαμπρότερος αστέρας του Σταυρού του Νότου
• Nossi Be: νησάκι στη ΒΔ Μαδαγασκάρη
• απά: 1. πάνω 2. ακριβώς τη στιγμή.
• λίνια: <γαλλ. ligne: η γραμμή του ισημερινού, κατ΄επέκταση και του τροπικού
• φανάρι: 1. φανός 2. φάρος

Σχόλια

Στο ποίημα κάποιος μας αφηγείται χρόνια μετά την ιστορία της αυτοκτονίας ενός συντρόφου του στο καράβι. Αυτός,  όταν ταξίδευε στα άγρια κύματα, θυμόταν την κοπέλα του. Επειδή όμως ήταν πολύ ερωτευμένος μαζί της, δεν μπορούσε ν΄αντέξει την απουσία της και αυτοκτόνησε.

Αιμιλία Σαρρή

Ρίτα Αντωνοπούλου

Θάνος Μικρούτσικος