Πικρία-Βασίλης Μανωλόπουλος

Πικρία  (Τραβέρσο)

Ξέχασα κεῖνο τὸ μικρὸ κορίτσι ἀπὸ τὸ Ἀμόι
καὶ τὴ μουλάτρα ποὺ ἔζεχνε κρασὶ στὴν Τενερίφα,
τὸν ἔρωτα, ποὺ ἀποτιμάει σὲ ξύλινο χαμόι,
καὶ τὴ γριὰ ποὺ ἐμέτραγε μὲ πόντους τὴν ταρίφα.

Τὸ βυσσινὶ τοῦ Τισιανοῦ καὶ τοῦ περμαγγανάτου
καὶ τὰ κρεβάτια ξέχασα τὰ σαραβαλιασμένα
μὲ τὰ λερὰ σεντόνια τους τὰ πολυκαιρισμένα,
γιὰ τὸ κορμί σου, ποὺ ἔδιωχνε τὸ φόβο τοῦ θανάτου.

Ὅ,τι ἀγαποῦσα ἀρνήθηκα γιὰ τὸ πικρό σου ἀχείλι:
τὸν τρόμο ποὺ δοκίμαζα πηδώντας στὸ κατάρτι,
τὸ μπούσουλα, τὴ βάρδιά μου καὶ τὴν πορεία στὸν χάρτη,
γιὰ ἕνα δυσεύρετο, μικρὸ θαλασσινὸ κοχύλι.

Τὸν πυρετὸ στοὺς Τροπικούς, τοῦ Rio τὴ μαλαφράντζα,
τὴν πυρκαγιὰ ποὺ ἀνάψαμε μία νύχτα στὸ Μανάο.
Τὴ μαχαιριὰ ποὺ μοῦ ῾δωσε ὁ Μαγιάρος στὴν Κωστάντζα
καὶ «Σὲ πονάει μὲ τὴ νοτιά; - Ὄχι ἀπ᾿ ἀλλοῦ πονάω.»

Τοῦ τρατολόγου τὸν καημό, τοῦ ναύτη τὴν ὀρφάνια
τοῦ καραβιοῦ ποὺ κάθισε τὴν πλώρη τὴν σπασμένη.
Τὶς ξεβαμμένες στάμπες μου, πού ῾χα γιὰ περηφάνια
γιὰ σένα, ποὺ σαλπάρισες, γολέτα ἀρματωμένη.

Τί νὰ σοῦ τάξω, ἀτίθασο παιδί, νὰ σὲ κρατήσω;
Παρηγοριά μου ὁ σάκος μου, σ᾿ Ἀμερικὴ κι Ἀσία.
Σύρμα ποὺ ἐκόπηκε στὰ δυὸ καὶ πῶς νὰ τὸ ματίσω;
Κατακαημένε, ἡ θάλασσα μισάει τὴν προδοσία.

Κατέβηκε ὁ Πολύγυρος καὶ γίνηκε λιμάνι.
Λιμάνι κατασκότεινο, στενό, χωρὶς φανάρια,
ἀπόψε ποὺ ἀγκαλιάστηκαν Ἑβραῖοι καὶ Μουσουλμάνοι
καὶ ταψιδέψαν τὰ νησιὰ στὸν πόντο, τὰ Κανάρια.

Γέρο, σοῦ πρέπει μοναχὰ τὸ σίδερο στὰ πόδια,
δύο μέτρα καραβόπανο, καὶ ἀριστερὰ τιμόνι.
Μία μέδουσα σὲ ἀντίκρισε γαλάζια καὶ σιμώνει
κι ἕνας βυθὸς ποὺ βόσκουνε σαλάχια καὶ χταπόδια.

 07.02.1975

Άγνωστες λέξεις

•  Αμόι: λιμάνι της ΝΑ Κίνας απέναντι από την Ταϊβάν
• μουλάτρα: μουλάτα, μελαμψή από Νότιο Αμερική
• Τενερίφα: Τενερίφη νησί της Ισπανίας
• χαμόι: χαμοκέλα, τρώγλη, παράπηγμα
• μπούσουλας: (ιταλ.) ναυτική πυξίδα
• βάρδια, ἡ : βεν. vardia : τετράωρη σκοπιά, φρουρὰ, υπηρεσία στο κατάστρωμα ή στη μηχανή / ὁ λοστρόμος τῆς βάρδιας : ὁ ναύκληρος
• Rio: (Rio de Janeiro) λιμάνι της Βραζιλίας
• μαλαφράντζα: η γαλλική αρρώστια: η σύφιλη
• Μανάο: λιμάνι της Βραζιλίας στις εκβολές του ποταμού Ρίο Νέγκρο
• Κωστάντζα: Λιμάνι της Ρουμανίας στη Μαύρη Θάλασσα
• τρατολόγος: ψαράς που ψαρεύει με τράτα
• γολέτα: <βεν. goleta: είδος ιστιοφόρου με ωτοειδή πανιά
• Πολύγυρος: Έδρα του δήμου Πολυγύρου επαρχία και πρωτεύουσα του νομού Χαλκιδικής

 Σχόλια 

Ο ποιητής στο ποίημα "Πικρία" νιώθει μελαγχολία, γιατί  διχάζεται ανάμεσα στη στεριά (και τους έρωτες που τον παγιδεύουν σε αυτή) και στη μεγάλη του αγάπη για τη θάλασσα. Στην αρχή  περιγράφει τις εμπειρίες του από τα φτηνά μπορντέλα των μεγάλων λιμανιών.  Έπειτα, αναφέρεται σε βιώματα από τη σκληρή ζωή του ναυτικού στο καράβι. Αυτά όλα τα παράτησε για τη στεριανή του αγάπη, η οποία όμως με τη σειρά της τον παράτησε κι αυτή. Έτσι, έχασε και τη στεριά και τη θάλασσα και γι'αυτό νιώθει πικρία. Η θάλασσα όμως μισεί την προδοσία και δε συγχωρεί. Λειτουργεί σαν ζηλόφθονη αντίζηλος. Οι τελευταίοι στίχοι περιγράφουν την κηδεία ενός ναυτικού στη θάλασσα.

 Γιάννης Κούτρας

Αδερφοί Κατσιμίχα

Νένα Βενετσάνου